نوع مقاله: علمی پژوهشی
نویسندگان
1 گروه علوم تربیتی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
2 گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The purpose of this study was to model teaching effectiveness of upper secondary level math teachers in east of Mazandaran during the educational year 2015-2016. The research methodology in this descriptive study was a survey type. The research sample included 214 people among whom, based on random sampling and using Krejcie and Morgan table, 134 math teachers (male and female) were selected. The questionnaire was checked by the supervisor, advisor and a panel of experts to ensure its content validity. The data gathering tool was a researcher made questionnaire (with the validity of 0.929) with six parts including teaching skills, class management, in-service training, problem solving skills, and educational tools, including 44 questions. To analyze the data, the descriptive statistics and inferential statistics, were calculated, using SPSS and LISREL softwares. The results showed that there was a meaningful relationship between teaching skills, class management, in-service training, problem solving skills, educational tools, and educational planning and teachers’ teaching effectiveness. Structural equation revealed that 94 percent the effectiveness can be explained by problem solving skills and teaching process skills. Regarding the teaching of math teachers, it is recommended that due attention should be paid to parentsʼ involvement in the educational process of their children in order to encourage teachers to provide more activites, to welcome studentsʼ interaction with each other to study and provide solutions for the posed problems in the class and to each problem solving skills to improve studentsʼ learning
کلیدواژه‌ها [English]
در آموزش و پرورش بالا بردن کیفیت یادگیری و تدریس همواره از مسایل پر اهمیت بوده است (موایندا[1],2007 :98). در این رابطه، عملکرد موثر آموزشگران در تدریس و تأثیر آن بر روی یادگیرندگان از متغیرهای مهم در اثربخشی سازمان آموزش و پرورش محسوب میشود (تلخابی، 1379). مفهوم کلی اثربخشی تدریس را می‌توان میزان انطباق رفتار دانش آموزان با انتظارات، خواستهها، اهداف، انجام درست کارها، میزان مهارت، دانش و نگرش کسب شده در اثر آموزش تعریف نمود (سلطانی، 1380). تدریس اثربخش، مجموعه رفتارهای معلم است که باعث دستیابی به اهداف آموزشی و یادگیری بهتر فراگیر می شود (محجوب مودب و عسگری، 1389).
ضروری است که معلم با استفاده نمودن متغیرهایی از جمله بیان روشن، استفاده از روشهای آموزشی متنوع، تسلط بر موضوع درس، داشتن رابطه خوب با دانشجو، وضعیتی را بوجود میآورد که باعث تسهیل در یادگیری میشود. صمیمت مدرس، رفتار گرم و احترامی که برای شخصیت دانشجو قایل می شود، میتواند تدریس را موثرتر سازد (محمدی خانقاه و حسین زاده، 1394). بی‌تردید وجود تفاوتهای فردی در بین یادگیرندگان وعدم بهرهگیری از روشهای مناسب ومنطبق با استعداد دانشآموزان در کلاسهای درس به انضمام کمبود یک برنامه هنجار در مراکزآموزشی، زمینه‌ساز چالش‌های ایجاد شده در فرایند یادگیری است ودر این راستا چارهای جز ارائه راهکارهای عملیاتی وکاربست آن نخواهیم داشت(شاهورانی و همکاران، 1388).
مهمترین هدف آموزش ریاضی اندیشیدن است و به معلمان توصیه می‌کند که سطح توانایی اندیشیدن را در شاگردان خود بالا ببرند. به این جهت وظیفه و مسئولیت معلم امروز نسبت به گذشته سنگین‌تر و پیچیده‌تر شده است. دیگر نمی‌توان باروش‌های سنتی جامعه و افراد آن را به سوی یک تحول پیچیده و پیشرفته سوق داد(پولیا، 1382). ریاضیات به‌خاطر اهمیتی که دارد موضوع اصلی برنامه درسی دوره آموزش عمومی قلمداد میشود و سهم بسزایی در یادگیری سایردرسها ایفا می‌کند. این درس درقلب برنامه درسی است وچگونگی تدریس ریاضیات و عوامل تأثیر گذار برآن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برخی از پژوهشهای انجام شده در زمینه اثربخشی در زیر مطرح گردیده است.
محمدی خانقاه و حسینزاده (1394) در پژوهشی با عنوان تدوین و اعتباریابی مدل تدریس اثربخش برای اساتید دانشگاه تبریز به این نتیجه رسیدند که تدریس اثربخش دارای چهار عامل مهارتهای حرفهای تدریس، قدرت ارتباط با دانشجو، تسلط بر مواد و محتوای درسی و ارزشیابی می باشد که مجموعاً 77 درصد از کل واریانس سازه تدریس اثربخش را تبیین میکنند.
یوسفی و همکاران (1394) در پژوهشی تحت عنوان شناسایی مولفه‌های محیط یادگیری اثربخش بر پایه ادراک دانشجویان رشته بهداشت نشان دادند که تدریس فعال و تعاملی، جو بانشاط، ارتباط آموخته‌ها با نیازهای حرفهای وتوان علمی و تخصصی استاد از مولفه های محیط یادگیری اثربخش میباشند.
احمدی و نخستین روحی(1393)، در پژوهشی تحت عنوان» بررسی تمایز یادگیری تلفیقی با یادگیری الکترونیکی و یادگیری سنتی در آموزش ریاضی« نشان دادند که، برنامهی آموزش تلفیقی نسبت به دو شیوه سنتی و الکترونیکی بر یادگیری ریاضی دانشآموزان موثرتر بوده است. این نتایج تلویحات مهمی در زمینه بهبود آموزش با توجه به پیشرفتهای علم و فناوری و بهرهگیری از مزایای هر دو شیوه آموزش سنتی والکترونیکی را دارد.
اورنگی و همکاران(1390) در پژوهشی با عنوان بررسی تأثیرآموزشهای ضمن‌خدمت بر عملکرد حرفهای معلمان شهر شیراز نشان دادند دوره‌های آموزش ضمن‌خدمت روشها و فنون تدریس، مدیریت‌کلاس و سنجش و اندازه‌گیری، تأثیری بر عملکرد حرفهای معلمان در تدریس کلاسی، کلاسداری، ارزشیابی کلاسی و وضعیت تحصیلی دانشآموزان ندارد.
موسوی (1390) در پژوهشی باعنوان بررسی میزان به کارگیری مولفه های تدریس اثر بخش توسط دبیران سال سوم مقطع متوسطه شهر ملایربا 95 درصد اطمینان نتیجه گرفت میزان به کارگیری مولفه های تدریس اثربخش توسط دبیران بالاتر از سطح متوسط میباشد و از نظر جنسیت و مدرک تحصیلی میزان به کارگیری این مولفه ها بین دبیران یکسان است. همچنین نتایج آزمون تحلیل واریانس یکطرفه نشان داد به لحاظ رشته تحصیلی در میزان بهکارگیری مولفه های تدریس اثربخش بین دبیران تفاوت معناداری وجود دارد و دبیران رشته تجربی این مولفه ها را بیشتر به کار می‌گیرند ولی به لحاظ سابقه خدمت تفاوت معناداری در میزان به کارگیری این مولفهها توسط دبیران مشاهده نشد.
سلیمی(1387) در پژوهشی تحت عنوان نقش رسانه‌ها و وسایل آموزشی در فرایند یاددهی-یادگیری به این نتایج رسید که استفاده از رسانه‌ها و وسیله‌های آموزشی متنوع در موضوعات و ماده‌های گوناگون مزایایی دارد از جمله شکل‌دهی یادگیری دست اول یا نزدیک به آن، ایجاد انگیزه و شوق یادگیری و کمک به تداوم آن، صرفه‌جویی در زمان آموزش و برقراری آسان‌تر ارتباط و تفهیم بهتر، شکل‌گیری سریع‌تر، عمیق‌تر و پایدارتر.
زارعی و عوض زاده(1385) در پژوهشی که تحت عنوان چندرسانه‌های آموزشی در فرآیند یاددهی–یادگیری انجام داده‌اند نتایج قابل توجهی بدست آورده‌اند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که چند رسانه‌ای‌های آموزشی میتواند با بهکارگیری عناصر گوناگون از قبیل متن، تصویرهای گرافیکی، انیمیشن و ویدئو ضمن ایجاد نوعی محیط چند حسی برای فراگیران، سبک‌های گوناگون یادگیری را نیز تحت پوشش قرار دهد. همچنین این نوع رسانه با داشتن امکانات تعاملی میتواند انگیزه فراگیران را افزایش دهد و در نتیجه یادگیری بهتر و پایدارتری صورت می‌گیرد.
سفیدگر(1380) در پژوهشی با عنوان عوامل مؤثر در بهبود کیفیت تدریس و استفاده معلمان از روشهای فعال در مدارس راهنمایی شهرستان نائین نشان داد استفاده از وسایل آموزشی، استفاده از آزمایشگاه، شرکت در کلاسهای ضمن‌خدمت، تخصصی شدن رشته تدریس دبیران، تعیین اهداف تدریس و ارزشیابی، موجب استفاده بهتر از روشهای فعال تدریس می‌گردد.
کورپرشوک[2] و همکاران (2014) در پژوهشی با عنوان راهبردهای مدیریت کلاس درس اثربخش و برنامه های مدیریت کلاس درس برای فعالیتهای آموزشی، دریافتند که معلمان نقش کلیدی در آموزش موثر دارند و مدیریت اثربخش کلاس ابزاری برای آموزش اثربخش میباشد.
ویت و روج[3] (2014)در پژوهشی با هدف «بررسی تأثیر فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر آموزش و یادگیری ریاضی» به انجام رساندند که نتایج حاکی از آن بود که فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر یادگیری و آموزش ریاضی تاثیرگذار میباشد، اما شرایط دیگر، همچون خصوصبات جامعه دانش آموزی، معلمان و مدیریت مدرسه نیز بر نحوه تاثیرگذاری فن آوری اطلاعات و ارتباطات موثر است.
فریدمن[4] و همکاران (2014) در پژوهشی با موضوع بررسی تأثیر آموزش فعال بر افزایش عملکرد دانشآموزان در علوم و ریاضیات، به این نتیجه دست یافت که نمرات دانشآموزان در روش فعال آموزش حدود 6در صد افزایش یافته و در کلاس آموزش با شیوه سنتی احتمال شکست دانشآموزان 5/1 برابر دانشآموزان در کلاس با آموزش فعال بوده است.
شکتر و اسکای[5] (2013) در پژوهشی با عنوان بررسی اثرات آموزش مدیریت‌کلاس درس به معلمان تازه‌کار به این نتیجه دست یافت که آموزش مهارتهای مدیریت کلاس موجب کاهش استرس ومدیریت بهتر کلاس شده و آموزش مهارت به عنوان یک مکمل برای مدیریت معلم در کلاس میباشد.
زکریا[6] و همکاران (2013) پژوهشی را با هدف « بررسی تأثیر یادگیری مشارکتی بر پیشرفت ریاضی دانشآموزان دوره دبیرستان» و در یک طرح پیش‌آزمون-پس آزمون بر روی61دانش‌آموز دبیرستانی در کشورمالزی به انجام رساندند که نتایج پژوهش حاکی از آن بود که بین گروه یادگیری مشارکتی و گروه یادگیری سنتی، در پیشرفت تحصیلی‌ریاضی تفاوت معناداری وجود دارد. و میانگین‌یادگیری مشارکتی بیشتر از میانگین یادگیری سنتی بوده است.
نیکولتا[7](2011) در پژوهشی در پژوهشی که بر روی 158 دانش آموز مقطع ابتدایی انجام داد، دریافت که اگر معلم از شیوه استفاده از نمودارشناختی، نقشه‌ی شناختی و برگه‌های حل‌مساله جهت افزایش دریافت و حساسیت نسبت به اطلاعات جدید در دانشآموزان استفاده کند، یادگیری ریاضی افزایش می‌یابد.
ساکا[8] و ساکا (2009) در پژوهشی با عنوان دیدگاه دانشجویان طرح معلمی در مـورد تـأثیر تمرین مدرسه‌ای بر توسعه مهارتهای حرفـهای آنـان، نـشان داده اسـت کـه بـرای توسـعه مهارتهای حرفهای آگاهی از روشهای تدریس در یک مدل آموزشی طراحـی شـده بـسیار مهم و ضروری است و دانشجویان طرح معلمی باید بتوانند از ابزار و وسایل آموزشی و کمک آموزشی استفاده کنند. همچنین یافته ها، آموزشهای قبل از خـدمت و ضمن‌خدمت را در توسعه مهارتهای حرفهای معلمان بسیار موثر نشان داده است.
ریچاردسون[9](2008) درپژوهشی که با استفاده از روش آمـاری تحلیـل عـاملی و تحلیل عامل اکتشافی انجام شده است نشان داد که ویژگی هـای آموزشـی و مهـارتی استادان پایین میباشد. از دیدگاه دانشجویان، یک استاد باید مهارتهای آموزشی حرفه ای به ویژه استفاده از تکنولوژی آموزشـی و وسـایل کمـک آموزشـی و اهـداف آموزشـی و کـاربرد درست ارزیابی را آگاهی داشته باشد.
مارکز[10] (2006) در نتایج پژوهشهای خودکه درباره بررسی عوامل موثر بر ویژگی‌هـای اسـتادان مطلـوب صورت گرفته با استفاده از روش تحلیل مسیر مشخص کرد که که عوامل آموزشـی وسـواد اطلاعاتی استادان یکی از مهمترین عوامل موثر بر ویژگیهای حرفهای استادان میباشد.
هدف کلی پژوهش، بررسی عوامل موثر بر اثربخشی تدریس معلمان ریاضی دوره متوسطه شرق استان مازندران در سال تحصیلی95-1394 می باشد. اهداف فرعی عبارتند از:
- تعیین رابطه مهارتهای فرایند تدریس واثربخشی معلمان ریاضی
- تعیین رابطه مدیریت کلاس واثربخشی معلمان ریاضی
- تعیین رابطه آموزش ضمن‌خدمت واثربخشی معلمان ریاضی
- تعیین رابطه مهارتهای حلمسئله واثربخشی معلمان ریاضی
- تعیین رابطه وسایل آموزشی واثربخشی معلمان ریاضی
- تعیین رابطه طرحریزیآموزشی واثربخشی معلمان ریاضی
- طراحی مدل اثربخشی تدریس معلمان ریاضی
روش پژوهش
جامعه مورد مطالعه این پژوهش را کلیه معلمان ریاضی دوره متوسطه شرق استان مازندران (شهرستانهای گلوگاه، بهشهر و نکا) به تعداد 214 نفرکه در سال تحصیلی95-1394 مشغول به تدریس بودهاند، تشکیل میدهد. متغیرهای مستقل شامل مهارتهای فرایند تدریس، وسایل آموزشی، آموزش ضمن‌خدمت، مهارتهای حلمسئله، مدیریت کلاس، طرحریزیآموزشی و متغیر وابسته اثربخشی معلمان ریاضی بودند. نمونه‌ی آماری در این پژوهش با استفاده ازجدول کرجسی-مورگان به تعداد134نفر انتخاب شد. روش گردآوری دادهها» شامل: «کتابخانه‌ای» و «مطالعه میدانی» بوده است. در روش کتابخانه‌ای، اسناد و مدارک، کتابها، مقالات و پایان نامه‌های مربوط به پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است و در مطالعه میدانی، پرسشنامه محقق ساختة پنج گزینه‌ای طیف لیکرت با 44 سؤال مورد بررسی قرار گرفت. برای اطمینان از روایی، پرسشنامه توسط اساتید راهنما و مشاور وچند نفر از صاحبنظران مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی پایایی پرسشنامه، آلفای کرونباخ کل پرسشنامه برابر 929/0 محاسبه شد. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل دادهها، از دو روش آماری شامل: آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. در آمار توصیفی از ابزارهایی مانند: میانگین، میانه، نما، کمینه، بیشینه، واریانس، انحراف معیار برای توصیف نمونه آماری و داده‌های خام حاصل از متغیرهای پژوهش استفاده شد و در آمار استنباطی از آزمون اسپیرمن و از نرمافزار SPSS بهره گرفته شده است واز نرم افزار لیزرل برای مدلسازی استفاده گردید.
نتایج
در این این پژوهش تعداد 134 معلم ریاضی از بین 214 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند که 69 نفر آنها زن و 65 نفر مرد بودند. از بین 134 نفر نمونه انتخابی 2/2 درصد دارای مدرک فوق دیپلم، 5/57 درصد لیسانس، 6/39 درصد فوق لیسانس و7/0 درصد دارای مدرک دکترا بودند. میانگین سابقه کاری افراد نمونه آماری 68/18 وانحراف معیار 48/7 وکمترین سابقه کاری 1 سال وبیشترین آن 33 سال بود.
جدول1. نتایج آزمون کلموگروف-اسمیرنف
Table 1
Kolmogorov – Smirnov Test Results
|
اثربخشی Effectiveness |
آموزش ضمن‌خدمت On-job training |
مدیریت کلاس Classroom management |
وسایل آموزشی Educational supplies |
طرح‌ریزی planning |
مهارتهای فرایند تدریس Teaching process skills |
مهارتهای حل مسئله Problem-solving skills |
|
|
3.196 |
3.671 |
3.466 |
3.466 |
3.799 |
4.277 |
3.213 |
کولموگروف اسمیرنوف Kolmogorov – Smirnov |
|
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
سطح معنی داری Significance level |
جدول1 مقادیر بدست آمده (P<0.05 = سطح معنی داری)را نشان می‌دهند که فرض H0تایید نمی‌شود. بنابراین با سطح اطمینان 95درصد می‌توان ادعا نمود که فرض خلاف پذیرفته شده و تمام متغیرهای پژوهش از یک توزیع غیر نرمال پیروی میکنند. بنابراین برای تجزیه و تحلیل فرضیه‌های پژوهش از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج آزمون فرضیات در جدول 2 نشان داده شده است.
جدول 2. بررسی همبستگی بین متغیرهای پژوهش واثر بخشی تدریس ریاضی
Table 2
The correlation between variables and the effectiveness of teaching mathematics
|
نوع آزمون Test Type |
سطح معنا داری(ρ) Significance Level |
ضریب همبستگی(rs) Correlation Coeficient |
متغیر Variable |
|
اسپیرمن Spearman |
0.001 |
** 0.295 |
آموزش ضمن‌خدمت On-job Training |
|
اسپیرمن Spearman |
0.000 |
**0.344 |
مدیریت کلاس Classroom Management |
|
اسپیرمن Spearman |
0.003 |
**0.256 |
وسایل آموزشی Educational Supplies |
|
اسپیرمن Spearman |
0.002 |
**0.263 |
طرح‌ریزی معلم Teachers’s Planning |
|
اسپیرمن Spearman |
0.000 |
**0.381 |
مهارتهای فرایند تدریس Teaching Process Skills |
|
اسپیرمن Spearman |
0.000 |
**0.438 |
مهارتهای حل مسئله Problem-solving skills |
ضریب همبستگی(**) در سطح اطمینان 99/0 معنادار است. ضریب همبستگی(*) در سطح اطمینان 95/0 معنادار است.
.
در بررسی تأثیر مهارتهای فرایند تدریس بر اثر بخشی تدریس با توجه به اطلاعات جدول2، نتایج نشان میدهد که ضریب همبستگی اسپیرمن (**381/0 ) بدست آمده است. واز آنجایی که مقدار سطح معنیداری (sig) 000/0 بدست آمده واز مقدار 01/0 کمتر است. لذا این ضریب همبستگی بدست آمده معناداراست. بنابراین فرضیه خلاف پذیرفته میشود.
در بررسی تأثیر مدیریت کلاس بر اثر بخشی تدریس با توجه به اطلاعات جدول 2، نتایج نشان میدهد که ضریب همبستگی اسپیرمن (** 344/0) بدست آمده است. واز آنجایی که مقدار سطح معنیداری (sig) 000/0 بدست آمده واز مقدار 01/0 کمتر است. لذا این ضریب همبستگی بدست آمده معناداراست. بنابراین فرضیه خلاف پذیرفته میشود.
در بررسی تأثیر آموزش ضمن‌خدمت معلمان بر اثر بخشی تدریس با توجه به اطلاعات جدول 2، نتایج نشان میدهد که ضریب همبستگی اسپیرمن(**259/0)بدست آمده است. واز آنجایی که مقدار سطح معنیداری (sig) 001/0 بدست آمده واز مقدار 01/0 کمتر است. لذا این ضریب همبستگی بدست آمده معناداراست. بنابراین فرضیه خلاف پذیرفته میشود.
در بررسی تأثیر مهارتهای حل مسئله بر اثر بخشی تدریس با توجه به اطلاعات جدول2، نتایج نشان میدهد که ضریب همبستگی اسپیرمن (**483/0) بدست آمده است. واز آنجایی که مقدار سطح معنیداری (sig) 000/0 بدست آمده واز مقدار 01/0 کمتر است. لذا این ضریب همبستگی بدست آمده معناداراست. بنابراین فرضیه خلاف پذیرفته میشود.
در بررسی تأثیر وسایل آموزشی بر اثر بخشی تدریس با توجه به اطلاعات جدول 2، نتایج نشان میدهد که ضریب همبستگی اسپیرمن (**256/0) بدست آمده است. واز آنجایی که مقدار سطح معنیداری (sig) 003/0 بدست آمده واز مقدار 01/0 کمتر است. لذا این ضریب همبستگی بدست آمده معناداراست. بنابراین فرضیه خلاف پذیرفته میشود.
در بررسی تأثیر طرح‌ریزی آموزشی بر اثر بخشی تدریس با توجه به اطلاعات جدول2، نتایج نشان میدهد که ضریب همبستگی اسپیرمن (**263/0) بدست آمده است. واز آنجایی که مقدار سطح معنیداری (sig) 002/0 بدست آمده واز مقدار 01/0 کمتر است. لذا این ضریب همبستگی بدست آمده معناداراست. بنابراین فرضیه پژوهش پذیرفته میشود.
برای مدلسازی، مهارتهای فرایند تدریس، مهارتهای حل مسئله، مدیریت کلاس، آموزش ضمن‌خدمت، وسایل آموزشی، طرحریزیآموزشی و اثربخشی مورد استفاده قرار گرفتند که تأثیر مهارتهای فرایند تدریس و مهارتهای حل مسئله بر اثربخشی معنی دار شده و بقیه موارد معنی دار نبودند. شکل 1، مدلسازی معادله ساختاری اثربخشی تدریس معلمان ریاضی با تاکید بر مهارتهای فرایند تدریس و مهارتهای حل مسئله برمبنای ضریب استاندارد شده و شکل 2، مدلسازی معادله ساختاری اثربخشی تدریس معلمان ریاضی با تاکید بر مهارتهای فرایند تدریس و مهارتهای حل مسئله برمبنای t را نشان می دهد. جدول3، ضرایب استاندارد شده متغیرها را نشان می دهد که در اثربخشی، مهمترین متغیر میزان مشارکت والدین در فرایند تحصیل فرزندانشان برای کمک به ترغیب معلم برای ارائه فعالیت بیشتر بود. در مهارتهای فرایند تدریس، مهمترین متغیر استفاده از روشهای فعال تدریس با توجه به تفاوتهای فردی دانشآموزان بود. در مهارتهای حل مسئله، مهمترین نقش را استقبال ازخلاقیت و نوآوری دانشآموزان در ارائه راه حل برای مسائل طرح شده داشت.
شکل1- مدلسازی معادله ساختاری اثربخشی تدریس معلمان ریاضی با تاکید بر مهارتهای فرایند تدریس و مهارتهای حل مسئله برمبنای ضریب استاندارد شده
Figure 1
Structural equation modeling of the math teachers’ teaching effectiveness with an emphasis on teaching process skills and problem-solving skills based on standardized cofficient
شکل2- مدلسازی معادله ساختاری اثربخشی تدریس معلمان ریاضی با تأکید بر مهارتهای فرایند تدریس و مهارتهای حل مسئله برمبنایt
Figure 2
The structural equation modeling of the math teachers’ teaching effectiveness with an emphasis on teaching process skills and problem-solving skills based on t value
جدول 3. ضریب استاندارد شده متغیرها
Table 3
Standardized coefficient of the variables
|
ضریب استانداردشده Standardized coefficient |
علامت اختصاری Symbol |
نشانگر Indicator |
صفت مکنون Latent attribute |
|
0.34 |
VAR00007 |
تا چه میزان بهکارگیری روشهای فعال تدریس در یادگیری دانشآموزان تان مؤثراست؟ To what extent is the use of active teaching methods effective in your students' learning? |
اثربخشی Effectiveness |
|
0.42 |
VAR00009 |
تا چه میزان در تنظیم وقت برای تدریس‌تان مهارت دارید؟ To what extent are you skilled at teaching time management? |
|
|
0.45 |
VAR00010 |
تا چه میزان ارتباط متقابل شما با دانش‌آموزانتان و خانواده آنها در نحوه تدریس‌تان مؤثر است؟ To what extent does your interaction with students and their families' affect how you teach? |
|
|
0.35 |
VAR00011 |
تا چه میزان تعداد دانشآموزان کلاس در اجرای روشهای فعال تدریس شما تأثیردارند؟ To what extent does the number of students influence the implementation of your active teaching methods? |
|
|
0.32 |
VAR00013 |
تا چه میــزان به گفته‌ها‌ی دانش‌آموزانتان درحین تدریس توجه نموده و ازآنها بازخورد می‌گیرید؟ To what extent, do you pay attention to the students’ remarks while teaching and get their feedback? |
|
|
0.38 |
VAR00014 |
تا چه میزان از مهارتهای موثر لازم برای مدیریت کلاس برخوردارید؟ To what extent do you have the effective classroom management skills? |
|
|
0.47 |
VAR00015 |
تا چه میــزان از تعامل دانشآموزان با یکدیگر برای بررسی وارائه راه حل سوالات مطرح شده در کلاس استقبال می‌کنید؟ To what extent do you welcome the students’ interaction with each other to provide solutions for questions posed in class? |
|
|
0.50 |
VAR00016 |
تا چه میــزان مشارکت والدین در فرایند تحصیل فرزندانشان، به شما کمک می‌کند تا در کلاس فعالیت بیشتری ارائه کنید؟ To what extent does parents’ involvement in their children's education process help provide more activities in class? |
|
|
0.47 |
VAR00019 |
تا چه میزان اجرای روشهای حل مسئله در تدریس‌تان موجب بهبود فرآیند یادگیری فراگیران میشود؟ To what extent can the implementation of problem-solving methods in your teaching improve students' learning process? |
|
|
0.39 |
VAR00020 |
تا چه میزان استفاده از طرح‌ریزی درسی موجب بهبود نتیجه تدریس شما می شود؟ To what extent can the implementation of lesson planning improve your teaching result? |
|
|
0.62 |
VAR00042 |
تا چه میزان از مشارکت دانشآموزان در تدریس استفاده می‌کنید؟ To what extent do you let the students participate in your teaching? |
|
|
0.46 |
VAR00043 |
تا چه میزان آشنایی شما با توجه به تغییر محتوای درسی باعث سرعت یادگیری تدریس‌تان میشود؟ To what extent does your familiarity considering the change in the lesson contents enhance the learning of your teaching? |
مهارتهای فرایند تدریس Teaching process skills |
|
0.54 |
VAR00044 |
تا چه میزان شما می‌توانید تکالیف درسی را مطابق با توانایی‌دانش‌آموزان کلاس‌تغییردهید؟ To what extent can you change the assignments to fit the students’ ability? |
|
|
0.68 |
VAR00045 |
تا چه میزان شما می‌توانید با توجه به تفاوتهای فردی دانشآموزان از روش فعال تدریس استفاده کنید؟ To what extent can you use the active teaching methods according to the individual differences of the students? |
|
|
0.56 |
VAR00046 |
تا چه میزان برای‌حل مسئله از الگو استفاده می‌کنید؟ To what extent do you use a model to solve the problem? |
مهارتهای حل مسئله Problem-solving skills |
|
0.63 |
VAR00047 |
تا چه میزان در حل مسئله از روش کاوشگری در تدریس آشنایی دارید؟ To what extent are you familiar with probing method in teaching to solve the problem of teaching? |
|
|
0.68 |
VAR00048 |
تا چه میزان ازخلاقیت و نوآوری دانشآموزان در ارائه راه حل برای مسائل طرح شده استقبال می‌کنید؟ To what extent do you welcome the students' creativity and innovation in providing solutions To the problems raised? |
|
|
0.55 |
VAR00049 |
تا چه میزان از نمودارها برای فهم مسئله استفاده می‌کنید؟ To what extent do you use the charts to make the problem understandable? |
|
|
0.58 |
VAR00050 |
تا چه میزان به دانشآموزان اجازه می‌دهید از روش آزمون وخطا برای حل مسئله استفاده کنند؟ To what extent do you allow the students to use trial and error method to solve the problem? |
همانطور که مشخصههای برازندگی جدول 4 نشان میدهد شاخص ریشه میانگین مربعات خطای برآورد (RMSEA) برابر 036/0 میباشد که بیانگر برازش خوب مدل است. معیار دیگر برای برازش این مدل، بالا بودن تقریبی شاخص نیکویی برازش(GFI)، شاخص نیکویی برازش اصلاح شده (AGFI)و نزدیکی بودن مقدار آنها میباشند که تاییدی دیگر برای برازش مدل میباشد. هر چه شاخص ریشه میانگین مربعات باقیمانده (RMR)برای مدلی نزدیکتر به صفر باشد، مدل مذکور برازش بهتری دارد که مدل از نظر این معیارنیز مناسب میباشد. همچنین نسبت کای اسکویر(44/169) به درجه آزادی (145) برابر 17/1 میباشد که این مقدار کمتر از 3 میباشد که تأییدی بر برازندگی مدل است.
جدول 4. شاخصهای برازندگی مدل اثربخشی
Table 4
Fitting Indices of the effectiveness model
|
شاخص Index |
RMSEA |
IFI |
CFI |
GFI |
AGFI |
RMR |
2χ |
P |
df |
|
مقادیر Values |
0.036 |
0.97 |
0.97 |
0.88 |
0.85 |
0.062 |
169.44 |
0.081 |
145 |
معادلههای ساختاری به شرح زیر بودند. دو متغیر مهارتهای فرایند تدریس و مهارتهای حل مسئله 94 درصد واریانس اثربخشی تدریس را تبیین میکنند و مهارتهای فرایند تدریس نسبت به مهارتهای حلمسئله اثر بیشتری بر اثربخشی تدریس دارد. همچنین 56 درصد مهارتهای حلمسئله به وسیله مهارتهای فرایند تدریس تبیین میشود.
اثربخشی = 0.44*مهارتهای حل مسئله + 0.59*مهارتهای فرایند تدریس, Errorvar.= 0.0072, R² = 0.94
(0.14) (0.14) (0.013)
1.97 2.36 0.56
Effectiveness = 0.44*problem-solving skills + 0.59*teaching process skills, Errorvar.= 0.0072, R² = 0.94
(0.14) (0.14) (0.013)
1.97 2.36 0.56
مهارتهای حل مسئله = 0.75* مهارتهای فرایند تدریس, Errorvar.= 0.14, R² = 0.56
(0.15) (0.054)
4.46 2.55
Problem-solving skills = 0.75* teaching process skills, Errorvar.= 0.14, R² = 0.56
(0.15) (0.054)
4.46 2.55
بحث و نتیجهگیری
هدف کلی پژوهش، بررسی عوامل موثر بر اثربخشی تدریس معلمان ریاضی دوره متوسطه شرق استان مازندران در سال تحصیلی95-1394 می باشد. نتایج حاصل از تحلیل دادهها مؤید آن بود که بین مهارتهای فرایند تدریس واثربخشی تدریس معلمان ریاضی رابطه معنا داری وجود دارد. نتیجه این پژوهش با پژوهشهای انجام شده توسط احمدی و نخستین روحی (1393)، نادری و همکاران (1389)، سفیدگر(1380)، فقیهی (1377)، فریدمن (2014)، زکریا و همکاران (2013)ومارکز(2006) همسو است. همچنین بین مدیریت کلاس و اثر بخشی تدریس ارتباط معنا داری وجود دارد. نتیجه این پژوهش با پژوهش انجام شده توسط آندرسن (1988) همسو است. بین آموزش ضمن‌خدمت واثربخشی تدریس معلمان ریاضی نیز رابطه معنا داری وجود دارد. نتیجه این پژوهش با پژوهشهای انجام شده توسط شکتر و اسکای(2013) همسو است.بین مهارتهای حل مسئله واثربخشی تدریس معلمان ریاضی رابطه معنا داری وجود دارد. نتیجه این پژوهش با پژوهشهای انجام شده توسط شعبانی(1387)، نیکولتا (2011) و باوم برگر هنری (2005) همسو است. بین وسایل آموزشی و اثر بخشی تدریس ارتباط معنا داری وجود دارد. نتیجه این پژوهش با پژوهشهای انجام شده توسط سلیمی(1387)، زارعی و عوض زاده(1385)، ویت و روجب(2014) و ریچاردسون (2008) همسو است. بین طرح‌ریزی آموزشی واثر بخشی تدریس ارتباط معنا داری وجود دارد. نتیجه این پژوهش با پژوهش انجام شده ساکا و ساکا (2009) همسو است.
برای مدلسازی، مهارتهای فرایند تدریس، مهارتهای حل مسئله، مدیریت کلاس، آموزش ضمن‌خدمت، وسایل آموزشی، طرحریزیآموزشی و اثربخشی مورد استفاده قرار گرفتند که تأثیر مهارتهای فرایند تدریس و مهارتهای حل مسئله بر اثربخشی تدریس معنیدار شده و بقیه موارد معنیدار نبودند و دو متغیر مهارتهای فرایند تدریس و مهارتهای حل مسئله 94 درصد واریانس اثربخشی تدریس را تبیین میکنند. با توجه به معادله ساختاری اثربخشی می‌توان گفت که مهارتهای فرایند تدریس نسبت به مهارتهای حلمسئله اثر بیشتری بر اثربخشی تدریس دارد. همچنین معادله ساختاری بیانگر آن است که 56 درصد مهارتهای حلمسئله به وسیله مهارتهای فرایند تدریس تبیین میشود. با توجه به نتایج، پیشنهادهای زیر ارائه می‌گردد:
1) با توجه به اثربخشی تدریس معلمان ریاضی توصیه میشود به مشارکت والدین در فرایند تحصیل فرزندانشان برای کمک به ترغیب معلم برای ارائه فعالیت بیشتر، استقبال از تعامل دانشآموزان با یکدیگر برای بررسی وارائه راه حل سوالات مطرح شده در کلاس و اجرای مهارتهای حل مسئله در تدریس برای بهبود فرآیند یادگیری فراگیران توجه گردد.
2) با توجه به رابطه آموزش ضمن‌خدمت بر اثربخشی تدریس معلمان ریاضی توصیه میشود به «افزایش اطلاعات علمی با شرکت در دوره ضمن‌خدمت، شرکت دردورهای خاص که باعث شده تا روشهای مناسبی را برای اداره کلاس اعمال شود و همچنین شرکت دردوره خاص که باعث شده تا روحیه همکاری بین معلمان و شاگردانشان افزایش یابد» توجه شود.
3) با توجه به رابطه مدیریت کلاس بر اثربخشی تدریس معلمان ریاضی توصیه میشود به موارد«توانایی معلم در واداشتن دانشآموزان به رعایت نظم به هنگام تدریس، توانایی در برقراری ارتباط با دانشآموزان مسئله دار واطمینان از ساکت کردن دانش‌آموزی که نظم کلاس را به هم می‌زند »بیشتر توجه شود.
4) با توجه به نقش وسایل آموزشی بر اثربخشی تدریس معلمان ریاضی توصیه میشود به «نقش امکانات و فضای فیزیکی کلاس در نحوه تدریس، لذت بخش بودن یادگیری دانشآموزان در استفاده از چند رسانه ای ها ( پاورفیلم وسایر نرم افزارهای آموزشی وکمک آموزشی)در تدریس و استفاده از نرمافزار Power point برای ارائه دروس»توجه شود.
5) با توجه به رابطه طرح‌ریزی معلم بر اثربخشی تدریس معلمان ریاضی توصیه میشود به «نوشتن طرح درس سالانه، تأثیرمیزان طرح درس اجرا شده در تنظیم وقت کلاس و تأثیر اجرای طرح درس در یادگیری دانشآموزان» توجه شود.
6) با توجه به رابطه مهارتهای فرایند تدریس بر اثربخشی تدریس معلمان ریاضی توصیه میشود استفاده از روشهای فعال تدریس با توجه به تفاوتهای فردی دانشآموزان، استفاده از مشارکت دانشآموزان در تدریس و توانایی در مطابقت دادن تکالیف درسی با توانایی‌دانش‌آموزان کلاس توجه شود.
7) با توجه به رابطه مهارتهای حل مسئله بر اثربخشی تدریس معلمان ریاضی توصیه میشود به استقبال ازخلاقیت و نوآوری دانشآموزان در ارائه راه حل برای مسائل طرح شده، آشنایی با روش کاوشگری در تدریس در حل مسئله و اجازه دادن به دانشآموزان در استفاده از روش آزمون وخطا برای حل مسئله توجه شود.
احمدی، غلامعلی و نخستین روحی، ندا. (1393) بررسی تمایز یادگیری تلفیقی با یادگیری الکترونیکی و یادگیری سنتی(چهره به چهره) در آموزش ریاضی، مجله‌ی روان‌شناسی مدرسه،3(2)، 7-26.
اندرسون، لورمن. (1377). افزایش اثربخشی معلّمان در فرآیندتدریس، محمد امینی، تهران، انتشارات مدرسه.
اورنگی، عبدالمجید؛ قلتاش، عباس؛ شهامت، نادر و یوسلیانی، غلامعلی (1390). بررسی تأثیر آموزشهای ضمن‌خدمت بر عملکرد حرفهای معلمان. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2 (5)، 114 – 95.
امینی‌فر، الهه؛ صالح‌صدق‌پور، بهرام و ولی‌نژادترکمانی، فاطمه (1390). نقش تکنولوژی در یادگیری ریاضی، نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزشی، 5 (4)،272 -265.
بازرگان، عباس (1380). ارزشیابی آموزشی، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
پولیا، جورج (1382).خلاقیت ریاضی(ترجمه پرویز شهریاری). تهران: انتشارات فاطمی.
تلخابی، محمود ( 1379). بررسی نگرش معلمان نسبت به آموزش، توسـعه و بکـارگیری مهـارت‌هـای یـاددهی –یادگیری. شورای تحقیقات آموزش و پرورش استان زنجان
حمیدیان، خدیجه (1389). بررسی میزان تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری و مطالعه درس ریاضی بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی1، اداره آموزش و پرورش شهرستانهای استان تهران.
رحمانی، فیروزه (1391). بررسی عوامل مؤثر بر اثربخشی تدریس از دیدگاه معلمان دوره متوسطه شهر تبریز در سال 91-1390، پایان نامه ،دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی ،دانشگاه تبریز.
سفیدگر، رسول (1380). عوامل مؤثر در بهبود کیفیت تدریس و استفاده معلمان از روشهای فعال تدریس در مدارس راهنمایی شهرستان نائین. شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان.
سلطانی، ایرج (1386) تعامل نیازسنجی و اثربخشی آموزشی در سازمانهای یادگیرنده، اصفهان، ارکان دانش.
سلطانی، ایرج (1380). اثربخشی آموزش در سازمانهای صنعتی و تولیدی، مجله تدبیر. شماره 119: 44-40.
سلیمی، داوود (1387). نقش رسانه ها و وسایل آموزشی درفرآیند یاددهی ـ یادگیری. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران.
شعبانی، حسن (1378). تأثیر روش حل مساله بصورت کارگروهی برتفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان پایه چهارم ابتدایی، رساله دکتری. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
شعبانی، حسن (1376). مهارتهای آموزشی و پرورشی(روشها و فنون تدریس). چاپ ششم. تهران: سمت.
شاهورانی، احمد؛ تلخآبی‌علیشاه، غلامرضا و تلخآبی علیشاه، علیرضا (1388). بررسی رابطه ویژگیهای ارتباطات اثربخش معلم – دانش آموز با یادگیری ریاضی در دانش آموزان، معلمان سال اول مقطع متوسطه شهر تهران. فصلنامه مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار. 3(3)، 67- 51.
صمدی، معصومه. (1387). بررسی تأثیر فوری‌و تداومی آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر خود تنظیم‌گری و حل مسئله ریاضی، فصلنامه علمی-پژوهشی نوآوری‌های آموزشی، 7(3)، 79-96.
ضامنی، فرشیده و کاردان، سحر (1389). تأثیر کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری درس ریاضی. فصلنامه فناوری اطلاعات وارتباطات درعلوم تربیتی، شماره1: 23-38.
فقیهی، فاطمه (1379). جمعبندی تحقیقات انجام شده پیرامون یادگیری مشارکتی، رشد آموزش راهنمایی تحصیلی. ضمیمه شماره 29: 39-55.
گلاور، جان و برونینگ، راجر (1386). روان شناسی تربیتی: اصول و کاربرد آن، ترجمه علینقی خرازی، مرکز نشر دانشگاهی، (چاپ ششم)
محجوب مودب، هاجر و عسگری، فریبا (1389). مقایسه ویژگیهای تدریس اثربخش از دیدگاه مدرسین و دانشجویان علوم پزشکی گیلان، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، 7 (1)، 33-26.
محمدی خانقاهی، محمد و حسین زاده، امیدعلی (1394). تدوین و اعتباریابی مدل تدریس اثربخش برای اساتید دانشگاه تبریز. آموزش و ارزشیابی، 8 (31)، 91-71.
مشایخ، فریده (1381). دیدگاه‌های نو در برنامه‌ریزی آموزشی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، چاپ اول.
موسوی، فاطمه (1390). بررسی میزان به کارگیری مؤلفه‌های تدریس اثر بخش توسط دبیران سال سوم مقطع متوسطه شهر ملایر، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش (گرایش تعلیم و تربیت اسلامی).
میلادی، علی (1392). آسیب‌شناسی فرایند یاددهی- یادگیری در آموزشهای رسمی از دیدگاه دبیران و دانش آموزان دبیرستان‌های شهرستان بهشهر در سال تحصیلی 92-91. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه پیام نور واحد بهشهر.
نادری، عزت‌اله؛ حاجی‌زاد، محمد؛ شریعتمداری، علی و سیفنراقی، مریم (1389). بررسی و مقایسه مهارتهای حرفهای معلمان دروس علوم پایه و علوم انسانی دوره راهنمایی شهرستان بهشهر به منظور ارائه روشهای ارتقای کیفی این مهارت‌ها. فصلنامة علمی- پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، 2(2)،96-75.
', './data/joiae/coversheet/531499835338.jpg'))